Ostre zapalenie wsierdzia: objawy, przyczyny, śmiertelność, leczenie, operacja, charakterystyka

Ostre zapalenie wsierdzia (Acute Endocarditis)

1. Definicja

Ostre zapalenie wsierdzia (acute endocarditis) to choroba charakteryzująca się nagłym wystąpieniem stanu zapalnego błony wewnętrznej serca (wsierdzia) lub zastawek. Wywoływana jest głównie przez zakażenie bakteryjne. Choroba ta może prowadzić do poważnych uszkodzeń struktury serca, a w przypadku braku odpowiedniego leczenia zagraża życiu. Ostre zapalenie wsierdzia charakteryzuje się szybkim rozwojem zakażenia, w związku z czym objawy pojawiają się szybko i mogą prowadzić do ogólnoustrojowych powikłań. Zapalenie najczęściej dotyczy zastawek serca, prowadząc do pogorszenia ich funkcji lub uszkodzenia.

2. Charakterystyka

Charakterystyczną cechą ostrego zapalenia wsierdzia jest szybki przebieg oraz poważne powikłania. Główne cechy przedstawiają się następująco:

Szybki przebieg: Ostre zapalenie wsierdzia charakteryzuje się szybkim rozwojem objawów. Bakterie dostają się do wsierdzia, uszkadzając zastawki i szybko wpływając na funkcje serca. W wyniku tego może dojść do niewydolności serca, pęknięcia zastawek serca, tworzenia się zakrzepów i innych problemów.
Zakaźne pochodzenie: Większość przypadków ostrego zapalenia wsierdzia jest spowodowana przez bakterie, najczęściej przez Staphylococcus aureus. Inne bakterie, takie jak Streptococcus, Enterococcus również mogą wywołać ostre zapalenie wsierdzia. Bakterie te dostają się do serca przez krew i wywołują stan zapalny wsierdzia.
Zakażone zastawki: Ostre zapalenie wsierdzia powoduje szybkie uszkodzenie zastawek serca. W wyniku tego zastawki mogą nie zamykać się prawidłowo lub w zakażonym miejscu może tworzyć się zakrzep, blokując przepływ krwi. Pęknięcie zakażonej zastawki ma poważne konsekwencje dla funkcjonowania serca.
Ogólnoustrojowe powikłania: Ostre zapalenie wsierdzia może rozprzestrzeniać się drogą krwi do innych narządów, powodując powikłania w mózgu, płucach, nerkach i innych narządach. Powikłania te mogą zagrażać życiu.

3. Przyczyny

Główną przyczyną ostrego zapalenia wsierdzia jest zakażenie bakteryjne. Zazwyczaj dochodzi do niego, gdy bakterie dostają się do wsierdzia przez krew. Główne bakterie wywołujące to schorzenie to:

Staphylococcus aureus: Najczęstsza przyczyna ostrego zapalenia wsierdzia, gronkowiec złocisty zamieszkujący skórę i błony śluzowe. Bakteria ta częściej atakuje osoby z nieprawidłowościami zastawek serca (np. zastawki sztuczne) lub narkomanów.
Streptococcus viridans: Bakteria stanowiąca część naturalnej flory jamy ustnej i górnych dróg oddechowych. Może wywołać zapalenie wsierdzia w wyniku zabiegów dentystycznych lub infekcji jamy ustnej.
Enterococcus: Bakteria występująca w jelicie grubym, często spotykana w badaniach mikrobiologicznych. Może wywołać zapalenie wsierdzia u osób z nieprawidłowościami zastawek serca.
Inne patogeny: Ostre zapalenie wsierdzia może być również spowodowane przez Candida (grzyb) i inne patogeny. Są to jednak rzadkie przypadki.

3.1. Droga zakażenia

Ostre zapalenie wsierdzia zazwyczaj rozwija się w stanie bakteryjnego zakażenia krwi (bakterymii). Może to nastąpić na różne sposoby:

Zabiegi stomatologiczne: Podczas zabiegów dentystycznych bakterie z jamy ustnej mogą dostać się do krwioobiegu i dotrzeć do serca.
Zabiegi chirurgiczne i urazy: Zakażenie powstałe w wyniku zabiegu chirurgicznego lub urazu może dostać się do krwioobiegu i wpłynąć na wsierdzie.
Wstrzyknięcia dożylne: U osób zażywających narkotyki dożylnie lub pacjentów korzystających z niejałowych igieł istnieje duże prawdopodobieństwo dostania się bakterii do krwiobiegu i serca.

4. Objawy

Objawy ostrego zapalenia wsierdzia pojawiają się nagle i mogą obejmować wysoką gorączkę, zmęczenie, szmer nad sercem, duszność i objawy ogólnego zakażenia. Główne objawy to:

Gorączka: Większość pacjentów ma wysoką gorączkę (powyżej 38°C), która jest wczesnym objawem zakażenia. Gorączka może się powtarzać i nasilać.
Szmer nad sercem: Zapalenie zastawek serca może powodować szmer nad sercem (heart murmur), który jest łatwo wykrywalny za pomocą stetoskopu i wskazuje na nieprawidłowości w pracy serca.
Zmęczenie, osłabienie: Ostre zapalenie wsierdzia ma wpływ na cały organizm, powodując uczucie zmęczenia i osłabienia. Pacjenci mogą mieć trudności z wykonywaniem codziennych czynności.
Duszność: Pogorszenie funkcji serca może powodować duszność i problemy z oddychaniem.
Węzełki Oslera: Mogą pojawić się małe, bolesne guzki na opuszkach palców rąk i stóp. Są one wynikiem naciekania bakterii do naczyń krwionośnych.
Wybroczyny: Pod paznokciami mogą pojawić się małe krwawe plamki (wybroczyny podpaznokciowe).
Inne objawy: Rozprzestrzenianie się zakażenia może prowadzić do powikłań, takich jak udar mózgu, zapalenie płuc lub niewydolność nerek.

5. Leczenie i metody operacyjne

Ostre zapalenie wsierdzia wymaga natychmiastowego leczenia. Leczenie obejmuje leczenie antybiotykowe oraz leczenie chirurgiczne.

5.1. Leczenie antybiotykowe

Leczenie szpitalne: Ostre zapalenie wsierdzia wymaga najczęściej hospitalizacji i silnego leczenia antybiotykami. Antybiotyki podaje się dożylnie, aby zwalczyć infekcję.
Dobór antybiotyku: Antybiotyk jest dobierany w zależności od rodzaju bakterii wywołującej infekcję. W przypadku zakażenia Staphylococcus aureus mogą być stosowane takie antybiotyki jak methicylina, wankomycyna. W przypadku zakażenia Streptococcus viridans stosuje się penicylinę.
Czas trwania leczenia: Leczenie zazwyczaj trwa 4-6 tygodni i jest kontynuowane do czasu całkowitego wyeliminowania bakterii.

5.2. Leczenie chirurgiczne

Zabieg na zastawkach serca: Jeżeli zakażenie jest poważne i spowodowało uszkodzenie zastawek serca, może być konieczny zabieg chirurgiczny. Może on polegać na wymianie zastawki lub naprawie zastawki, co może wymagać wszczepienia sztucznej zastawki serca.
Usunięcie zakrzepów: Jeżeli w sercu utworzyły się zakrzepy, konieczne może być ich chirurgiczne usunięcie, aby zapobiec ich przemieszczeniu się do innych narządów, takich jak mózg czy płuca.
Leczenie powikłań: Jeżeli wystąpiły powikłania ogólnoustrojowe (np. udar mózgu, zatorowość płucna), konieczne może być leczenie chirurgiczne lub inne metody leczenia tych powikłań.