Zapalenie tętnicy szyjnej: objawy, leczenie, przyczyny, śmiertelność, rokowanie, postępowanie

Definicja zapalenia tętnicy szyjnej

Zapalenie tętnicy szyjnej (Carotid Arteritis) to choroba charakteryzująca się stanem zapalnym dużych naczyń krwionośnych, w tym tętnicy szyjnej. Należy głównie do chorób zaliczanych do zapalenia dużych naczyń. Tętnica szyjna jest ważnym naczyniem krwionośnym zaopatrującym mózg w krew. Zapalenie tego naczynia może wpływać na przepływ krwi do mózgu, prowadząc do poważnych powikłań. Zapalenie tętnicy szyjnej może powodować pogrubienie ściany naczynia krwionośnego oraz zaburzenia przepływu krwi, co skutkuje różnymi objawami. Do typowych chorób zapalnych naczyń krwionośnych należą:Zapalenie tętnicy Takayasu(Takayasu arteritis) oraz olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic(Giant Cell Arteritis), które mogą powodować zapalenie dużych naczyń krwionośnych, w tym tętnicy szyjnej.

Charakterystyka zapalenia tętnicy szyjnej

Najważniejszą cechą zapalenia tętnicy szyjnej jest wystąpienie stanu zapalnego w dużych naczyniach krwionośnych, w tym w tętnicy szyjnej. Ten stan zapalny powoduje zmiany w ścianie naczynia, które mogą prowadzić do jego zwężenia lub zablokowania. W rezultacie zmniejsza się przepływ krwi, co objawia się różnymi objawami. Główne cechy zapalenia tętnicy szyjnej to:

1. Zapalne schorzenie naczyń krwionośnych: Zapalenie tętnicy szyjnej jest chorobą, w której dochodzi do stanu zapalnego naczyń krwionośnych, co może prowadzić do uszkodzenia ich ścian. Powoduje to pogrubienie lub zwężenie naczyń, a w ciężkich przypadkach istnieje ryzyko ich zatkania lub pęknięcia.

2. Zmniejszenie przepływu krwi do mózgu: Ponieważ tętnica szyjna jest głównym naczyniem krwionośnym doprowadzającym krew do mózgu, jej zapalenie prowadzi do zmniejszenia przepływu krwi do mózgu. Może to spowodować udar mózgu lub przejściowe niedokrwienie mózgu.

3. Występowanie w różnych grupach wiekowych: Zapalenie tętnicy szyjnej może wystąpić zarówno u młodych kobiet, jak i u osób w wieku powyżej 50 lat. Szczególnie olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic występuje głównie u osób starszych powyżej 50 roku życia, natomiast zapalenie tętnicy Takayasu częściej występuje u młodych kobiet.

4. Zapalenie dużych naczyń krwionośnych: Zapalenie tętnicy szyjnej może powodować zapalenie nie tylko tętnicy szyjnej, ale także aorty oraz dużych naczyń krwionośnych biegnących wzdłuż ramion, poniżej obojczyka. Powoduje to zmniejszenie ich funkcji i zaburzenia krążenia.

Przyczyny zapalenia tętnicy szyjnej

1. Reakcja autoimmunologiczna

• Jedną z głównych przyczyn zapalenia tętnicy szyjnej jest reakcja autoimmunologiczna. W chorobach autoimmunologicznych układ odpornościowy atakuje własne tkanki. W przypadku zapalenia tętnicy szyjnej ściany dużych naczyń krwionośnych, w tym tętnicy szyjnej, są atakowane przez komórki układu odpornościowego, co prowadzi do stanu zapalnego. Stan zapalny ten z czasem powoduje zmiany w ścianie naczynia, zakłócając przepływ krwi.

2. Czynniki genetyczne

• Zapalenie tętnicy szyjnej może być spowodowane czynnikami genetycznymi. Niektóre badania wskazują, że historia rodzinna lub mutacje genów mogą wpływać na ryzyko wystąpienia zapalenia tętnicy szyjnej. W szczególności, HLA-B27i inne geny mogą odgrywać rolę.

3. Czynniki środowiskowe

• Czynniki środowiskowe również mogą wpływać na rozwój zapalenia tętnicy szyjnej. Zakażenia lub bodźce środowiskowe mogą pobudzać układ odpornościowy, prowadząc do reakcji autoimmunologicznej. Istnieją badania sugerujące, że niektóre infekcje mogą być czynnikiem wyzwalającym zapalenie tętnicy szyjnej.

4. Czynniki hormonalne

• Zapalenie tętnicy szyjnej częściej występuje u kobiet. Może to wynikać z wpływu zmian hormonalnych, w szczególności estrogenówna reakcje immunologiczne. Zapalenie tętnicy Takayasu występuje częściej u młodych kobiet, co może być związane z poziomem hormonów.

5. Inne choroby

• Zapalenie naczyń(Vasculitis) oraz inne choroby naczyń krwionośnych mogą prowadzić do zapalenia tętnicy szyjnej. Również zapalenie aorty(Aortitis) i inne choroby zapalne mogą wpływać na tętnicę szyjną.

Objawy zapalenia tętnicy szyjnej

1. Ból i ucisk w okolicy szyi: Zapalenie tętnicy szyjnej może powodować ból lub ucisk w szyi. W ciężkich przypadkach szyja może puchnąć.

2. Ból głowy: Zmiany w przepływie krwi do mózgu spowodowane zapaleniem tętnicy szyjnej mogą powodować bóle głowy. Bóle głowy są zazwyczaj przejściowe i nie są długotrwałe, ale w ciężkich przypadkach mogą prowadzić do poważnego udaru mózgu.

3. Zawroty głowy: Jeśli zapalenie tętnicy szyjnej jest ciężkie i zmniejsza przepływ krwi do mózgu, mogą wystąpić zawroty głowy. Mogą one wystąpić szczególnie podczas wstawania lub gwałtownych ruchów.

4. Zaburzenia widzenia: Zmniejszenie przepływu krwi do mózgu może prowadzić do niewyraźnego widzenia lub utraty wzroku. Jest to spowodowane niewystarczającym zaopatrzeniem w krew obszarów mózgu odpowiedzialnych za widzenie.

5. Ból i osłabienie ramion lub łokci: Zapalenie tętnicy szyjnej może wpływać nie tylko na tętnicę szyjną, ale także na inne duże naczynia krwionośne związane z aortą. Może to prowadzić do bólu lub osłabienia w łokciach, ramionach i barkach.

6. Zmęczenie i utrata masy ciała: Przewlekły stan zapalny może prowadzić do zmęczenia i utraty masy ciała.

7. Szmery w naczyniach krwionośnych głowy i szyi: W przypadku zapalenia tętnicy szyjnej stan zapalny w ścianie naczynia może powodować nieprawidłowości w przepływie krwi. W związku z tym można usłyszeć szmery w naczyniach krwionośnych głowy i szyi.

Diagnoza zapalenia tętnicy szyjnej

1. Badanie fizykalne: Przeprowadzane jest badanie fizykalne w celu sprawdzenia, czy występuje stan zapalny tętnicy szyjnej, czy naczynia są pogrubione lub obrzęknięte oraz czy występuje ból.

2. Badania krwi: Badania krwi obejmują oznaczenie poziomu markerów stanu zapalnego, takich jak białko C-reaktywne (CRP) i odczyn Biernackiego (OB), aby potwierdzić obecność stanu zapalnego. Może być konieczne wykonanie badań w kierunku chorób autoimmunologicznych.

3. Badanie ultrasonograficzne: Badanie ultrasonograficzne tętnicy szyjnej pozwala na ocenę grubości ściany naczynia i przepływu krwi. Ultrasonografia jest metodą nieinwazyjną i szybką, użyteczną w diagnostyce zapalenia tętnicy szyjnej.

4. Angiografia TK lub MRI: Angiografia TK lub MRI pozwala na wizualizację stanu zapalnego i zwężenia naczyń krwionośnych związanych z tętnicą szyjną. Jest szczególnie przydatna w ocenie subtelnych zmian naczyniowych.

5. Angiografia (Angiografia): Angiografia polega na wprowadzeniu do naczynia kontrastowego środka, aby wizualnie ocenić zwężenia i zmiany spowodowane zapaleniem. Metoda ta pozwala na dokładną ocenę stanu naczyń krwionośnych.

Leczenie i metody operacyjne zapalenia tętnicy szyjnej

Leczenie zapalenia tętnicy szyjnej ma na celu zmniejszenie stanu zapalnego i przywrócenie prawidłowego przepływu krwi. Metody leczenia dzielą się na leczenie farmakologiczne oraz leczenie chirurgiczne.

1. Leczenie farmakologiczne

• Steroidy: W celu zahamowania stanu zapalnego w zapaleniu tętnicy szyjnej mogą być stosowane duże dawki sterydów. Steroidy szybko łagodzą stan zapalny i zapobiegają pogrubieniu ścian naczyń krwionośnych.
• Immunosupresanty: Jeśli przyczyną jest choroba autoimmunologiczna, stosuje się leki immunosupresyjne w celu zahamowania nadmiernej reakcji układu odpornościowego. Typowe leki to metotreksat (MTX), azatiopryna (Azathioprine) i inne.
• Leki przeciwzapalne: Niektóre niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) mogą łagodzić stan zapalny i ból.
• Leki przeciwzakrzepowe: Jeśli zapalenie tętnicy szyjnej jest ciężkie, istnieje ryzyko tworzenia się zakrzepów, dlatego stosuje się leki przeciwzakrzepowe lub antykoagulanty w celu zapobiegania powstawaniu zakrzepów.

2. Leczenie chirurgiczne

• Rekonstrukcja naczynia krwionośnego: Jeśli zapalenie tętnicy szyjnej powoduje znaczne zwężenie lub zablokowanie naczynia, rekonstrukcja naczynia może poszerzyć zwężony obszar lub naprawić zablokowany obszar.
• Implant stentu: Aby poszerzyć zwężone naczynie, można wszczepić stent. Stent podtrzymuje ścianę naczynia i zapewnia swobodny przepływ krwi.
• Zabieg pomostowania tętniczego: Jeśli naczynie jest poważnie zablokowane lub istnieje ryzyko jego pęknięcia, można wykonać zabieg pomostowania tętniczego, aby skierować krew inną drogą.

Rokowanie i postępowanie w przypadku zapalenia tętnicy szyjnej

Rokowanie w przypadku zapalenia tętnicy szyjnej zależy od momentu rozpoczęcia leczenia i jego skuteczności. Właściwe leczenie, które kontroluje stan zapalny i przywraca prawidłowy przepływ krwi, prowadzi do dobrego rokowania. Jednakże, przewlekły stan zapalny może prowadzić do trwałych zmian w naczyniach krwionośnych i poważnych powikłań.

Postępowanie

• Regularne kontrole: Zapalenie tętnicy szyjnej wymaga ciągłego monitorowania. Regularne badania pozwalają na monitorowanie stanu zapalnego i stanu naczyń krwionośnych oraz na kontynuację leczenia.
• Kontynuacja leczenia farmakologicznego: Leczenie farmakologiczne mające na celu kontrolowanie stanu zapalnego może być konieczne przez dłuższy czas. Należy regularnie przyjmować leki zgodnie z zaleceniami lekarza.
• Zdrowy styl życia: Ważne jest utrzymanie zdrowego stylu życia, w tym regularne ćwiczenia fizyczne i zbilansowana dieta. Rzucenie palenia i ograniczenie spożycia alkoholu również korzystnie wpływają na zdrowie układu krążenia.