Libawkowe zapalenie wsierdzia: objawy, leczenie, operacja, śmiertelność, przyczyny

Zawałowe zapalenie wsierdzia (zapalenie wsierdzia Libmana-Sacksa)

1. Definicja

Zawałowe zapalenie wsierdzia (Libman-Sacks Endocarditis, LSE) jest toczniem rumieniowatym układowym(Systemic Lupus Erythematosus, SLE), czyli chorobą autoimmunologiczną, wywołanym niezakaźnym zapaleniem wsierdzia. Choroba ta powoduje niezakaźne, zapalne zmiany w śródbłonku serca, głównie wpływając na zastawki serca. Zawałowe zapalenie wsierdzia jest jednym z powikłań występujących u chorych na toczeń, szczególnie w ramach choroby serca o podłożu toczniowym. To zapalenie jest wynikiem ogólnoustrojowej odpowiedzi immunologicznej i prowadzi do powstania niezakaźnych zmian w śródbłonku i zastawkach serca, co może wpływać na ich funkcjonowanie.

2. Charakterystyka

Charakterystyczną cechą zawałowego zapalenia wsierdzia jest jego niezakaźnycharakter, odróżniający je od innych rodzajów zapalenia wsierdzia. Choroba ta powstaje w wyniku reakcji autoimmunologiczneji charakteryzuje się występowaniem niezakaźnych zmianw zastawkach serca. Główne cechy to:

• Zapalenie spowodowane chorobą autoimmunologiczną: Zawałowe zapalenie wsierdzia jest głównie związane z toczniem rumieniowatym układowym(SLE). To zapalne zmiany występujące u chorych na toczeń są spowodowane nadmierną reakcją układu odpornościowego, a nie infekcją.
• Uszkodzenie zastawek serca: Zawałowe zapalenie wsierdzia głównie dotyczy zastawek serca, szczególnie zastawki mitralneji zastawki trójdzielnej. Może dochodzić do powstawania bliznlub zwłóknienia, co może wpływać na pracę serca.
• Guzki niezakaźne: Pod względem histopatologicznym obserwuje się guzki Libmana-Sacksa, które tworzą niezakaźne zmiany w zastawkach serca, śródbłonku lub ścianie serca. Te guzki to zapalna tkanka niezakaźna, która z czasem może wpływać na funkcjonowanie zastawek.
• Ogólnoustrojowa reakcja autoimmunologiczna: Zawałowe zapalenie wsierdzia występuje jako część ogólnoustrojowej choroby autoimmunologicznej(SLE), która obejmuje atak układu odpornościowego na własne komórki, prowadząc do stanów zapalnych. Toczeń może wpływać na wiele narządów, takich jak skóra, stawy, nerki, naczynia krwionośne, serce itd.

3. Przyczyny

Zawałowe zapalenie wsierdzia jest ściśle związane z **toczniem rumieniowatym układowym (SLE)**, a jego przyczyną jest reakcja autoimmunologicznawystępująca u chorych na toczeń. Toczeń jest przewlekłą chorobą autoimmunologiczną, w której układ odpornościowy atakuje własne komórki i tkanki, prowadząc do tworzenia się zespołów odpornościowychi stanów zapalnych w różnych narządach. Zawałowe zapalenie wsierdzia u chorych na toczeń jest wynikiem reakcji autoimmunologicznejwpływającej na śródbłonek serca i powodującej zapalne zmiany w zastawkach.

• Toczeń rumieniowaty układowy: Toczeń jest główną przyczyną zawałowego zapalenia wsierdzia. Jest to jedna z często występujących chorób serca u chorych na toczeń, w której reakcja autoimmunologiczna prowadzi do zapalnych zmian w zastawkach serca.
• Kompleksy odpornościowe: Tworzące się w toczniu kompleksy odpornościowe (kompleksy antygen-przeciwciało) mogą odkładać się w śródbłonku serca, wywołując stan zapalny. Zapalenie to ma charakter niezakaźny, nie jest związane z drobnoustrojami i jest wynikiem reakcji autoimmunologicznej.
• Czynniki genetyczne: Ponieważ sam toczeń jest chorobą o podłożu genetycznym i środowiskowym, uwarunkowania genetyczne odgrywają istotną rolę w rozwoju zawałowego zapalenia wsierdzia.

4. Objawy

Objawy zawałowego zapalenia wsierdzia są głównie związane z objawami samego tocznia, a w przypadku wpływu na serce mogą wystąpić objawy osłabienia czynności sercalub choroby zastawek serca. Główne objawy to:

• Zmęczenie: Jest to jeden z częstych objawów u chorych na toczeń i może również występować w przypadku zawałowego zapalenia wsierdzia. Zmęczenie jest związane z ogólnoustrojową reakcją zapalną.
• Szmery sercowe: Zapalenie zastawek serca może prowadzić do pojawienia się szmerów sercowych. Wskazuje to na zaburzenia czynności zastawek i można je wykryć za pomocą osłuchiwania.
• Duszność: Uszkodzenie zastawek serca może prowadzić do niewydolności serca, co objawia się m.in. dusznością.
• Obrzęki: Osłabienie czynności serca może prowadzić do zaburzeń krążenia i wystąpienia obrzęków nóglub obrzęków całego ciała.
• Ból w klatce piersiowej: Zapalenie zastawek lub śródbłonka serca może powodować ból w klatce piersiowej. Ból ten może być spowodowany stanem zapalnym i mieć charakter długotrwały.
• Gorączka: W wyniku reakcji zapalnej może wystąpić łagodna gorączka. Jest to częsty objaw zawałowego zapalenia wsierdzia.
• Objawy autoimmunologiczne: Ze względu na to, że przyczyną jest toczeń, mogą występować objawy związane z toczniem, takie jak wysypka skórna, ból stawów, zaburzenia czynności nerek itd.

5. Leczenie i metody operacyjne

Leczenie zawałowego zapalenia wsierdzia jest głównie związane z leczeniem tocznia i ma na celu łagodzenie objawów oraz ochronę czynności serca. Metody leczenia dzielą się na farmakologiczne i operacyjne.

5.1. Leczenie farmakologiczne

• Leczenie steroidami: Zawałowe zapalenie wsierdzia jest spowodowane stanem zapalnym o podłożu autoimmunologicznym, dlatego steroidy (np. prednizon) mogą być stosowane w celu zahamowania stanu zapalnego. Steroidy łagodzą stan zapalny i regulują odpowiedź immunologiczną.
• Immunosupresanty: Immunosupresanty takie jak azatiopryna(Azathioprine), metotreksat(Methotrexate) mogą być stosowane u chorych na toczeń w celu zahamowania nadmiernej reakcji układu odpornościowego. Pomaga to w zahamowaniu rozwoju zawałowego zapalenia wsierdzia.
• Antykoagulanty: W zawałowym zapaleniu wsierdzia może dochodzić do powstawania zakrzepów w zastawkach serca, dlatego konieczne może być stosowanie antykoagulantów (np. warfaryna). Zapobiegają one powstawaniu zakrzepów i zmniejszają ryzyko powikłań, takich jak udar mózgu lub zatorowość płucna.
• Inne leki: Mogą być stosowane NLPZ (niesteroidowe leki przeciwzapalne) lub leki przeciwzakrzepowe w celu łagodzenia objawów związanych z chorobami reumatycznymi.

5.2. Leczenie operacyjne

• Operacja zastawki serca: Jeżeli zastawki serca ulegną znacznemu uszkodzeniu i ich czynność jest na tyle upośledzona, że prowadzi do niewydolności serca, może być konieczna wymiana zastawki lub naprawa zastawki. Operacja ta jest ważna dla utrzymania prawidłowej pracy serca.
• Usuwanie zakrzepów: Jeżeli w zawałowym zapaleniu wsierdzia powstają zakrzepy, może być konieczne ich chirurgiczne usunięcie. Zakrzepy mogą bowiem przemieszczać się do mózgu lub płuc, powodując groźne dla życia powikłania.

6. Rokowanie i metody postępowania

Rokowanie w przypadku zawałowego zapalenia wsierdzia jest ściśle związane z leczeniem tocznia. Dobra kontrola tocznia pozwala spowolnić rozwój zawałowego zapalenia wsierdzia. Jednakże, rokowanie może się różnić w zależności od stopnia uszkodzenia zastawek serca i stopnia upośledzenia czynności serca.

6.1. Rokowanie

• Dobre rokowanie przy wczesnym wykryciu i leczeniu: Wczesne wykrycie i odpowiednie leczenie zawałowego zapalenia wsierdzia pozwala na utrzymanie prawidłowej czynności serca. Odpowiednie stosowanie steroidów i immunosupresantów pozwala na zahamowanie stanu zapalnego i zapobieganie uszkodzeniom zastawek.