Nguyên nhân, triệu chứng, điều trị, phẫu thuật, bệnh viện, tử vong do viêm nội mạc động mạch cảnh không lây nhiễm

Viêm nội tâm mạc không nhiễm trùng (Non-infective Endocarditis)

1. Định nghĩa

Viêm nội tâm mạc không nhiễm trùng (Non-infective Endocarditis, NIE) là một bệnh lý xảy ra khi lớp màng trong của tim bị viêm nhưng không do nguyên nhân nhiễm trùng. Khác với viêm nội tâm mạc nhiễm trùng (viêm nội tâm mạc nhiễm khuẩn), bệnh này không do sự xâm nhập của các tác nhân gây bệnh từ bên ngoài như vi khuẩn, virus hoặc nấm. Thay vào đó, nguyên nhân gây viêm màng trong hoặc van tim có thể liên quan đến sự đông máu, phản ứng miễn dịch hoặc các bệnh nền khác.

Viêm nội tâm mạc không nhiễm trùng chủ yếu xuất hiện khi hình thành cục máu đông bất thường trên van tim hoặc do phản ứng viêm xảy ra trong các bệnh tim sẵn có. Mặc dù tương đối hiếm gặp so với viêm nội tâm mạc nhiễm trùng, nhưng bệnh này có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng, do đó chẩn đoán và điều trị chính xác là rất quan trọng.

2. Đặc điểm

Viêm nội tâm mạc không nhiễm trùng là bệnh viêm màng trong tim không do yếu tố nhiễm trùng gây ra, chủ yếu đặc trưng bởi các hiện tượng bệnh lý liên quan đến rối loạn đông máu. Các đặc điểm chính bao gồm:

Hình thành cục máu đông: Quá trình đông máu diễn ra bất thường dẫn đến hình thành cục máu đông trên màng trong tim. Những cục máu đông này thường bám vào van tim hoặc có thể gây tắc nghẽn mạch máu.
Liên quan đến bệnh tự miễn: Viêm nội tâm mạc không nhiễm trùng thường có thể liên quan đến bệnh tự miễn, và hay gặp ở những người bị lupus hoặc các bệnh liên quan đến miễn dịch khác.
Vấn đề van tim: Nếu có bệnh tim hoặc bệnh van tim sẵn có, viêm nội tâm mạc không nhiễm trùng có thể xảy ra.
Không nhiễm trùng: Khác với viêm nội tâm mạc nhiễm trùng, bệnh này không do tác nhân gây bệnh từ bên ngoài, mà chủ yếu là do rối loạn đông máu hoặc phản ứng miễn dịch gây ra.

3. Nguyên nhân

Nguyên nhân chính của viêm nội tâm mạc không nhiễm trùng là vấn đề đông máu và bệnh tự miễn. Ngoài ra, một số bệnh tim hoặc bệnh mạch máu cũng có thể là nguyên nhân. Các nguyên nhân chính bao gồm:

3.1. Rối loạn đông máu

Cục máu đông trên van tim: Nguyên nhân chính gây hình thành cục máu đông trên màng trong tim là bệnh van tim. Nếu dòng chảy máu bất thường trên van tim, máu có thể đông lại và tạo thành cục máu đông. Những cục máu đông này có thể gây viêm màng trong tim.
Hội chứng kháng phospholipid: Hội chứng kháng phospholipid (antiphospholipid syndrome) là một bệnh tự miễn, có xu hướng làm máu đông bất thường. Bệnh này là một trong những nguyên nhân chính gây viêm nội tâm mạc không nhiễm trùng, đặc biệt là hình thành cục máu đông trên van tim.

3.2. Bệnh tự miễn

Lupus: Lupus, một bệnh tự miễn, thường có thể gây ra viêm nội tâm mạc không nhiễm trùng. Ở những người bị lupus, hệ thống miễn dịch tấn công các mô của chính cơ thể, dẫn đến viêm màng trong tim và hình thành cục máu đông trên van tim.
Bệnh tim thấp: Bệnh tim do sốt thấp khớp có thể liên quan đến viêm nội tâm mạc không nhiễm trùng. Bệnh tim thấp có thể gây tổn thương van tim, dẫn đến hình thành cục máu đông.

3.3. Nguyên nhân khác

Bệnh tim: Nếu có bệnh tim sẵn có (ví dụ: bệnh van tim, rối loạn nhịp tim,…), cục máu đông có thể hình thành hoặc viêm màng trong tim có thể xảy ra.
Ung thư ác tính: Ở một số bệnh nhân ung thư, viêm nội tâm mạc không nhiễm trùng có thể xảy ra, khối u có thể gây hình thành cục máu đông hoặc gây ra phản ứng miễn dịch.
Ghép tạng và sử dụng thuốc ức chế miễn dịch: Trong trường hợp ghép tạng hoặc sử dụng thuốc ức chế miễn dịch, viêm nội tâm mạc không nhiễm trùng có thể xảy ra do phản ứng bất thường của hệ thống miễn dịch.

4. Triệu chứng

Triệu chứng của viêm nội tâm mạc không nhiễm trùng tương đối ít rõ rệt hơn so với viêm nội tâm mạc nhiễm trùng, nhưng vẫn có thể là một tình trạng nghiêm trọng. Các triệu chứng chính bao gồm:

Sốt: Sốt cao có thể xảy ra khi viêm nội tâm mạc không nhiễm trùng tiến triển. Tuy nhiên, do không bị nhiễm trùng nên sốt có thể ít kéo dài hơn so với viêm nội tâm mạc nhiễm trùng.
Mệt mỏi và suy nhược: Suy giảm chức năng tim có thể dẫn đến cảm giác mệt mỏi và suy nhược.
Tiếng thổi tâm thu: Tổn thương van tim có thể gây ra tiếng thổi tâm thu, có thể được bác sĩ xác định bằng cách nghe tim.
Khó thở: Khó thở có thể xảy ra khi chức năng tim suy giảm.
Các biến chứng khác: Nếu cục máu đông lan rộng đến tim hoặc các cơ quan khác, các biến chứng như đột quỵ, thuyên tắc phổi, tổn thương thận có thể xảy ra.

5. Phương pháp điều trị và phẫu thuật

Điều trị viêm nội tâm mạc không nhiễm trùng tập trung vào việc kiểm soát bệnh nền và điều trị cục máu đông.

5.1. Điều trị bằng thuốc

Thuốc chống đông máu: Phương pháp điều trị chính cho viêm nội tâm mạc không nhiễm trùng là sử dụng thuốc chống đông máu (ví dụ: warfarin, aspirin,…). Thuốc chống đông máu giúp ngăn chặn sự phát triển của cục máu đông và giúp loại bỏ cục máu đông đã hình thành.
Thuốc ức chế miễn dịch: Đối với viêm nội tâm mạc do bệnh tự miễn, có thể sử dụng thuốc ức chế miễn dịch (ví dụ: corticosteroid, thuốc ức chế miễn dịch,…). Những loại thuốc này giúp điều chỉnh phản ứng miễn dịch và làm giảm viêm.
Điều trị bệnh nền: Điều trị bệnh nền gây ra viêm nội tâm mạc không nhiễm trùng là rất quan trọng. Ví dụ, điều trị lupus hoặc bệnh tim thấp để giảm viêm.

5.2. Điều trị bằng phẫu thuật

Phẫu thuật van tim: Nếu van tim bị tổn thương nghiêm trọng, phẫu thuật thay thế hoặc sửa chữa van tim có thể cần thiết.
Phẫu thuật loại bỏ cục máu đông: Nếu cục máu đông hình thành trên màng trong tim gây tắc nghẽn dòng máu hoặc làm suy giảm chức năng tim, phẫu thuật loại bỏ cục máu đông có thể cần thiết.

6. Tiên lượng và phương pháp quản lý

Tiên lượng của viêm nội tâm mạc không nhiễm trùng phụ thuộc vào bệnh nền của bệnh nhân và đáp ứng điều trị. Bệnh này thường có thể chữa khỏi nếu được điều trị thích hợp, nhưng tiên lượng có thể xấu đi nếu xảy ra biến chứng.

6.1. Tiên lượng

Điều trị bệnh nền: Nếu bệnh nền (ví dụ: lupus, hội chứng kháng phospholipid,…) được kiểm soát tốt, tiên lượng có thể tích cực.
Biến chứng xảy ra: Nếu cục máu đông lan đến các cơ quan khác như não hoặc phổi, biến chứng có thể xảy ra và trong trường hợp này, tiên lượng có thể xấu đi.

6.2. Phương pháp quản lý

Khám định kỳ: Thường xuyên kiểm tra tình trạng đông máu để sử dụng thuốc chống đông máu phù hợp và theo dõi hiệu quả điều trị.
Điều hòa miễn dịch: Đối với viêm nội tâm mạc do bệnh tự miễn, việc sử dụng thuốc ức chế miễn dịch hoặc thuốc điều hòa miễn dịch được sử dụng để quản lý.
Quản lý bệnh nền: Nếu có bệnh nền như lupus hoặc hội chứng kháng phospholipid, cần quản lý cẩn thận để phòng ngừa viêm nội tâm mạc.

Kết luận

Viêm nội tâm mạc không nhiễm trùng, khác với viêm nội tâm mạc nhiễm trùng, không phải do nhiễm trùng bởi vi khuẩn hoặc virus, mà do các nguyên nhân như đông máu, phản ứng miễn dịch. Nguyên nhân chính là rối loạn đông máu và bệnh tự miễn, và tiên lượng có thể được cải thiện thông qua điều trị và quản lý thích hợp. Điều trị bao gồm điều trị cục máu đông, sử dụng thuốc ức chế miễn dịch, phẫu thuật van tim, và việc quản lý thường xuyên và điều trị bệnh nền là rất quan trọng.