Nguyên nhân, triệu chứng, điều trị, phẫu thuật, tử vong, tiên lượng, quản lý phình động mạch cảnh

Phá vỡ phình động mạch cảnh

Phình động mạch cảnh(Carotid Aneurysm) là tình trạng thành động mạch cảnh bị suy yếu dẫn đến phình to của mạch máu. Việc phình động mạch này bị vỡ có thể gây ra chảy máu ồ ạt, đe dọa đến tính mạng. Động mạch cảnh là mạch máu quan trọng dẫn máu lên não, vì vậy phình động mạch xảy ra ở mạch máu này đặc biệt nguy hiểm.

Phình động mạch cảnh khá hiếm gặp, nhưng do nguy cơ rất cao khi bị vỡ, nên cần hiểu rõ và xử lý nhanh chóng. Khi phình động mạch bị vỡ, sẽ xảy ra chảy máu ồ ạt, gây ra xuất huyết não cấp tính hoặc hạ huyết áp nghiêm trọng, cần phải điều trị ngay lập tức.

Đặc điểm của hiện tượng phình động mạch cảnh bị vỡ

Phá vỡ phình động mạch cảnh có thể gây tử vong rất cao, chúng ta sẽ tìm hiểu chi tiết hơn về các triệu chứng và nguyên nhân đặc trưng của nó.

1. Đặc điểm của phình động mạch:

• Phình động mạchlà hiện tượng mạch máu phình to do thành mạch máu bị suy yếu. Phình động mạch xảy ra ở động mạch cảnh sẽ ảnh hưởng đến các mạch máu ở vùng đầu và cổ.
• Phình động mạch cảnh thường xảy ra ở động mạch cảnh chung(common carotid artery) hoặc động mạch cảnh trong(internal carotid artery), hoặc động mạch cảnh ngoài(external carotid artery).
• Phình động mạch là do thành động mạch dần dần bị suy yếu và vùng đó phình ra, nếu tình trạng này kéo dài, thành phình động mạch sẽ mỏng hơn và cuối cùng nguy cơ bị vỡ sẽ tăng lên.

2. Đặc điểm của hiện tượng phình động mạch bị vỡ:

• Chảy máu ồ ạt: Khi phình động mạch bị vỡ, máu sẽ chảy ra ồ ạt gây ra hạ huyết áp đột ngột, điều này sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc cung cấp máu lên não.
• Xuất huyết não nghiêm trọng: Phình động mạch bị vỡ sẽ gây cản trở dòng máu lên não và gây ra xuất huyết não. Xuất huyết não thường dẫn đến đột quỵ cấp tính, gây tổn thương não hoặc tử vong.
• Vấn đề về tim mạch: Việc chảy máu ồ ạt sẽ gây áp lực lên tim, gây ra các biến chứng như tăng nhịp tim hoặc suy tim.

Nguyên nhân gây ra hiện tượng phình động mạch cảnh bị vỡ

Có nhiều nguyên nhân gây ra phình động mạch cảnh, chủ yếu liên quan đến sự suy yếu của thành động mạch. Các nguyên nhân phổ biến là:

1. Xơ cứng động mạch:

• Nguyên nhân phổ biến nhất, xơ cứng động mạch là bệnh lý khiến chất béo, cholesterol tích tụ trên thành mạch máu, làm hẹp và suy yếu mạch máu. Xơ cứng động mạch ảnh hưởng đến động mạch cảnh có thể gây ra phình động mạch.
• Xơ cứng động mạch trở nên nặng hơn do nhiều yếu tố nguy cơ như huyết áp cao, rối loạn lipid máu, hút thuốc lá.

2. Chấn thương:

• Chấn thương có thể gây tổn thương động mạch cảnh dẫn đến phình động mạch. Tai nạn giao thông, tai nạn thể thao, vết thương do đạn bắn có thể gây vỡ mạch máu và phình động mạch có thể xảy ra trong quá trình điều trị.

3. Bệnh di truyền:

• Hội chứng Ehlers-Danlos(Ehlers-Danlos syndrome), Hội chứng Marfan(Marfan syndrome) v.v… là các bệnh di truyền làm giảm độ đàn hồi của mạch máu, làm tăng nguy cơ phình động mạch. Các bệnh này làm cho thành động mạch yếu đi, dễ bị phình động mạch.

4. Nhiễm trùng:

• Nhiễm trùng do vi khuẩnxâm nhập thành mạch máu gây viêm có thể hình thành phình động mạch. Đặc biệt, viêm động mạch do nhiễm trùng(infectious arteritis) là nguyên nhân chính gây suy yếu thành động mạch dẫn đến phình động mạch.

5. Huyết áp cao:

• Huyết áp cao gây áp lực quá mức lên mạch máu, bao gồm cả động mạch cảnh, làm suy yếu thành mạch máu. Đặc biệt là huyết áp cao kéo dài sẽ làm tăng nguy cơ phình động mạch.

6. Các nguyên nhân khác:

• Hút thuốc lá: Hút thuốc lá làm tổn thương thành mạch máu và làm nặng thêm xơ cứng động mạch, thúc đẩy sự hình thành phình động mạch.
• Bệnh tiểu đường: Bệnh tiểu đường ảnh hưởng đến mạch máu, làm suy yếu thành mạch máu và làm tăng nguy cơ phình động mạch.

Triệu chứng của hiện tượng phình động mạch cảnh bị vỡ

Phá vỡ phình động mạch cảnh gây ra các triệu chứng rất đột ngột và nghiêm trọng. Các triệu chứng chính là:

1. Đau đầu đột ngột:

• Khi phình động mạch bị vỡ có thể gây ra đau đầu dữ dội. Đây có thể là đau đầu do xuất huyết não hoặc chảy máu ồ ạt, kèm theo cơn đau dữ dội và đột ngột.

2. Sưng ở cổ hoặc mặt:

• Khi phình động mạch cảnh bị vỡ có thể gây ra sưng hoặc tái nhợt ở cổ hoặc mặt. Đây là hiện tượng do chảy máu gây áp lực lên mạch máu.

3. Hạ huyết áp và sốc:

• Chảy máu ồ ạt do phình động mạch bị vỡ làm mất máu, gây ra hạ huyết áp(hypotension) hoặc sốc. Đây là tình trạng cấp cứu, cần phải can thiệp y tế ngay lập tức.

4. Triệu chứng thần kinh:

• Động mạch cảnh cung cấp máu lên não, vì vậy phá vỡ phình động mạch ảnh hưởng rất lớn đến lượng máu lên não. Điều này có thể gây ra rối loạn ngôn ngữ, liệt, mất ý thức v.v….

5. Tăng nhịp tim:

• Chảy máu đột ngột gây áp lực lên tim, gây ra tăng nhịp tim(tachycardia).

6. Rối loạn thị giác:

• Nếu phình động mạch cản trở dòng máu lên não, thị lực có thể bị ảnh hưởng. Có thể xuất hiện mờ mắthoặc mù lòa.

Phương pháp điều trị và phẫu thuật phình động mạch cảnh bị vỡ

Phá vỡ phình động mạch cảnh là tình trạng nguy hiểm đến tính mạng, cần phải điều trị nhanh chóng và tích cực. Các phương pháp điều trị chính là:

1. Điều trị cấp cứu:

• Khi phình động mạch bị vỡ cần phải điều trị cấp cứungay lập tức. Trước hết, cần phải cầm máu và ổn định huyết ápcho bệnh nhân. Có thể dùng phương pháp ép hoặc cầm máu để ngăn chặn chảy máu ồ ạt.
• Điều trị hạ huyết ápvà cung cấp oxycó thể cứu sống bệnh nhân.

2. Điều trị phẫu thuật:

• Phẫu thuật cắt bỏ phình động mạch(Aneurysm Resection): Nếu phình động mạch bị vỡ, cần phải cắt bỏ phình động mạch và phẫu thuật nối mạch máu(bypass) hoặc cấy ghép mạch máu nhân tạo.
• Phẫu thuật nội soi: Gần đây, phương pháp phẫu thuật xâm lấn tối thiểu bằng nội soi cũng khả thi. Phẫu thuật nội soi giúp thời gian hồi phục nhanh hơn và giảm nguy cơ nhiễm trùng và chảy máu.
• Đặt stent: Nếu phình động mạch không quá lớn hoặc không bị vỡ nặng, có thể đặt stentđể tái tạo mạch máu và ngăn chặn chảy máu.

3. Điều trị bằng thuốc:

• Thuốc chống đông máuhoặc thuốc chống kết tập tiểu cầucó thể được sử dụng để ngăn ngừa chảy máu và ngăn ngừa đông máu.
• Có thể sử dụng thuốc điều trị huyết áp caođể kiểm soát huyết áp và giảm áp lực lên mạch máu.

Diễn biến và phương pháp quản lý phình động mạch cảnh bị vỡ

Phá vỡ phình động mạch cảnh là tình trạng nguy hiểm, cần phải điều trị nhanh chóng. Điều trị kịp thời có thể làm tăng tỷ lệ sống sót.

1. Diễn biến:

• Nếu không điều trị kịp thờicó thể dẫn đến tử vong, ngay cả khi sống sót cũng có thể để lại tổn thương hoặc di chứng thần kinh.
• Diễn biến bệnh phụ thuộc vào vị trí, kích thước của phình động mạch và mức độ vỡ. Sau khi điều trị thích hợp, các triệu chứng thần kinh có thể không hồi phục hoàn toàn.
• Phát hiện sớmvà điều trị là yếu tố tiên lượng quan trọng nhất.

2. Phương pháp quản lý:

• Khám định kỳ: Những người có nguy cơ cao cần phải theo dõi tình trạng phình động mạch cảnh bằng các xét nghiệm hình ảnh như siêu âmhoặc CT, MRI.
• Cải thiện lối sống: Cần duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, bỏ thuốc lá và tập thể dục thường xuyên để phòng ngừa huyết áp cao và rối loạn lipid máu.
• Điều trị bằng thuốc: Có thể cần điều trị bằng thuốc để kiểm soát huyết áp cao và điều chỉnh cholesterol.

Kết luận

Phá vỡ phình động mạch cảnh là tình trạng cấp cứu rất nghiêm trọng, chẩn đoán và điều trị nhanh chóng có thể cứu sống bệnh nhân. Việc hiểu rõ nguyên nhân và triệu chứng của phình động mạch, đồng thời thực hiện khám định kỳ để phát hiện sớm và phòng ngừa là rất quan trọng.